Stosowanie konsekwencji

Wskazówki dla rodzica:

1. Procedura wyciągania konsekwencji z ustanowionej zasady

- Określenie obowiązującej zasady – Zadbanie o dokładne zrozumienie oczekiwanego zachowania od dziecka Np. Zasada bycia grzecznym jest zbyt ogólnie sformułowana i nie określa dokładnie jaki wynik jest oczekiwany. Ważne by skupić się na konkretnym zachowaniu Np. Używanie zwrotu grzecznościowego „Dzień dobry” gdy zobaczy pierwszy raz w danym dniu znaną osobę dorosłą.

- W razie wyraźnego przekraczania zasady powtórzenie jej treści i wyraźne wskazanie co jest wymagane i co ma dać dana zasada. Np. Komuś będzie miło jak podzieli się czekoladą i kiedyś ta osoba również się podzieli.

- Przy kolejnym przekroczeniu zasady powtórzenie jej treści, wyraźne wskazanie co jest wymagane z wytłumaczeniem konsekwencji i konieczności jej zastosowania z podkreśleniem braku chęci jej stosowania.

- Przy następnym przekroczeniu zasady wykonanie konsekwencji

2. Sens stosowania konsekwencji i stawiania granic

- Potrzeba granic jako wyznacznik bezpieczeństwa w relacji – Znajomość przez dziecko istniejących granic dla swojego zachowania umożliwia mu odbierać otoczenie jako bardziej przewidywalne, co pozwala zmniejszyć poziom lęku i napięcia ze strony mniej przewidywalnych zdarzeń.

- Znajomość zasad pozwala lepiej funkcjonować społecznie – Zachowywanie zasad społecznych w grupie pozwala na zawieranie przyjaźni opartej o współpracę.

- Opanowanie umiejętności odraczania gratyfikacji - Zdolność do powstrzymywania się od robienia czegoś ułatwia oparcie się natychmiastowej nagrodzie, aby w przyszłości zdobyć coś cenniejszego. Np. Znoszenie uciążliwości rutynowych obowiązków aby potem cieszyć się z efektów swojej pracy lub dodatkowej nagrody.

3. Radzenie sobie z trudnością wprowadzenia konsekwencji - Powolne wprowadzanie – Gdy dziecko przejawia wiele form nieakceptowalnych zachowań w krótkim odstępie czasu lub kilka jednocześnie. Lepiej skupić się na wprowadzeniu konsekwencji do konkretnie wybranego pojedynczego zachowania, a resztą zająć się w innym czasie Np. Gdy dziecko nie chce ubierać butów i w międzyczasie głośno krzyczy to lepiej skupić się na jednym trudniejszym zachowaniu, niż próbować radzić sobie z dwoma jednocześnie.

4. Radzenie sobie z trudnością wprowadzenia konsekwencji - Ostatnie słowo – Gdy dziecko uniemożliwia wprowadzenie konsekwencji warto ograniczać ją do mniej wyrazistych skutków Np. Gdy dziecko wpada w złość gdy konsekwencją jest zabranie zabawek ograniczane są konsekwencje Np. do zabrania jednej zabawki lub mniej istotnej jej części. Ważne jest aby dziecko nie odebrało swojego zachowania jako sposobu na uniknięcie konsekwencji, ponieważ będzie ono wzmacnianie i częściej powtarzane.

5. Podtrzymywanie czasu zaangażowania w określone zachowania – Dziecko im dłużej i częściej utrzymuje swoje zaangażowanie w kontekście działania zgodnie z zasadami tym bardziej utrzymywanie wyznaczonych granic jest dla niego odbierane jako zakres jego sfery bezpieczeństwa, w której dziecko rozwija również przy tym poczucie własnej skuteczności, co wiąże się z wyższą samooceną. Aby to dziecku umożliwić warto często chwalić za jego zachowanie jeśli uzyskuje jakikolwiek postęp i podejmuje choćby starania nawet jeśli jego zachowanie nadal dalekie jest od doskonałości. Istotne jest również chwalić dziecko za samą próbę wykonania, szczególnie wtedy gdy dziecko nie przejawia wiele pozytywnych zachowań.

6. Utrzymywanie równowagi w swobodnym wyrażaniu swoich emocji, a stosowaniem się do zasad – Ważne jest by ustanowione zasady uwzględniały możliwość wyrażania podstawowych emocji. Jeśli danego typu emocja przyczynia się do zachowań nieakceptowalnych trzeba uwzględnić w jaki sposób dziecko może ukierunkować swoje emocje Np. Rozładowywanie złości, poprzez tupanie zamiast bicia.

7.Wypracowywanie nawyku przestrzegania zasad – Skupienie się na formułowaniu zasad, które są mniej emocjonalnie odbierane przez dziecko, pozwoli zwiększać tolerancje dziecka na obecność zasad i powoli przechodzić do formułowania zasad, które są bardziej odbierane emocjonalnie.

8. Budowanie dobrego nastawienia do nasad – Przestrzeganie zasad przez dziecko w trakcie gier planszowych pozwala łatwiej pokazać dziecku, że zasady są źródłem dobrej zabawy.

Opracowanie własne mgr Krzysztof Ambrzykowski